Jak wyznaczać cele

Jak wyznaczać cele?

"Tysiąc-milowa podróż zaczyna się od jednego kroku." Konfucjusz

flickr.com no known copyrights

Tekst do biuletynów korporacyjnych "Życie Danone" i "Co słychać?", 2009

Schudnąć, skończyć z odkładaniem, zakochać się, napisać książkę, być szczęśliwym.

To 5 najpopularniejszych celów użytkowników portalu internetowego 43things, który jest wirtualną społecznością wsparcia w realizacji postanowień. Czy jednak wszystkie z tych haseł można nazwać celami? Zaraz dowiesz się jak poprawnie stawiać cele i jak je realizować.

Brian Tracy, znany na całym świecie autorytet w dziedzinie samorozwoju, uważa że ustanawianie celów jest kluczem do szczęścia, a nawet samo myślenie o naszych celach daje nam poczucie szczęścia. Cele i ich realizacja nadają bowiem znaczenie życiu, a poszukiwanie dróg na uczynienie życia bardziej sensownym jest uznawane przez psychologów (m.in. Seligmana) za warunek szczęścia. Według Briana Tracy jedną z największych zalet celów jest to, że dają nam możliwość kontroli zmiany w naszym życiu.

Wyobraź sobie że masz spisać swoje cele. Od czego zaczniesz- czy od spraw najpilniejszych? Błąd. Najpierw musisz poczuć czego pragniesz w życiu, pomyśleć jaki idealny stan chciałbyś osiągnąć, jakie wartości są dla Ciebie najważniejsze. Musisz pozwolić sobie zatrzymać się na chwilę, aby uświadomić sobie co tak naprawdę jest Twoim pragnieniem. Dopiero wtedy możesz zastanowić się jakie są Twoje poszczególne cele a następnie poczuć pragnienie każdego z nich. To pragnienie jest absolutnie konieczne dla realizacji postanowienia, po co bowiem mielibyśmy dążyć do czegoś czego nie chcemy... Aby cel i motywacja do jego realizacji były bardziej wyraziste, wyobraź sobie stan po osiągnięciu celu – jeśli masz taką możliwość zamknij oczy i oddaj się wizualizacji.

Dlaczego tak rzadko wyznaczamy cele

Pragnienie celu jest naturalne dla człowieka, dlaczego więc wielu spośród nas nie dopuszcza go do głosu? Tracy uważa, że nie wyznaczamy celów z czterech powodów.

Niektórzy ludzie nie wiedzą że cele są ważne, bo nie zostali tego nauczeni.

Inni unikają wyznaczania celów, bo nie potrafią ich definiować. Spójrzmy na ranking popularnych celów- „być szczęśliwym”, znajdujące się w czołówce nie jest w istocie celem a życzeniem. Nie jest bowiem konkretnie sprecyzowane, nie wyznacza specyficznego punktu, do którego można dążyć. Jak poprawnie definiować cele, dowiesz się w dalszej części tego artykułu.

Kolejnym powodem dla którego nie wyznaczamy celów jest lęk przed porażką. Poczucie porażki jest naturalne gdy nie udaje się nam czegoś osiągnąć. Aby uniknąć tego nieprzyjemnego stanu, niektórzy wolą wcale nie stawiać przed sobą zadań. Ci którzy się nie poddają potrafią wyciągnąć z porażki konstruktywne wnioski i na nowo stanąć do walki o upragniony cel, mądrzejsi o to, czego nauczyło ich niepowodzenie.

Porażka jest przykra i staje się jeszcze bardziej bolesna, gdy wiedzą o niej inni. Ogarnia nas lęk przed odrzuceniem i chcąc uniknąć litościwych spojrzeń kolegów wolimy więc nie podejmować wyzwania. Tracy radzi, aby nie mówić nikomu o podjętym celu aby nie budować sobie dodatkowej presji. To podejście odzwierciedla znane powiedzenie „nie będę Ci na razie mówić, bo nie chcę zapeszyć”.

Muszę jednak zaznaczyć, iż takie „samotne zmagania” nie dla każdego i nie w każdej sytuacji są dobrą receptą. Podzielenie się swoimi celami z drugą osobą może mieć również efekt pozytywny. Czy zauważyłeś, że kiedy jesteś sam łatwiej Ci ulegać różnym, nie zawsze mądrym, pokusom? Świadomość, że ktoś jest z nami pozwala nam powstrzymać się przed buszowaniem w lodówce w środku nocy, czy pisaniem na gadu-gadu w czasie pracy. Nie zawsze? Owszem, jeśli nasz towarzysz sam jest przodownikiem w tym od czego Ty chcesz uciec, będzie on wówczas dla Ciebie zachętą do powiedzenia „a co mi tam” i schowania celu do szuflady na później. Jeśli chcesz wykorzystać olbrzymią siłę, jaką może Ci dać wsparcie drugiego człowieka, wybierz go mądrze. Niech będzie to ktoś, kto chce dla Ciebie jak najlepiej,kto będzie Twoim aniołem stróżem gdy dopadnie Cię chwila słabości, a taka na pewno nadejdzie. Niektórzy szukają takiego wsparcia anonimowo - na portalach internetowych takich jak 43things, gdzie dzielą się swoimi celami i motywują się wzajemnie.

Kiedy już wiemy, co jest dla nas najważniejsze w życiu i uda nam się poczuć pragnienie tego co chcemy osiągnąć, możemy przystąpić do wyznaczenia celów.

Jak wyznaczać cele

1. Pierwszą rzeczą jaką robimy wyznaczając cele jest zdefiniowanie ich.

Aby wiedzieć jakie strategie obrać, musimy zastanowić się, co konkretnie oznacza dla nas upragniony cel. Jeśli cel jest sformułowany jako np. „sukces w pracy”, skąd będziesz wiedzieć jak konkretnie dążyć do tego sukcesu, oraz czy został osiągnięty? Aby odpowiedzieć na te pytania, musisz sprecyzować, jakie osiągnięcie w pracy będzie dla Ciebie sukcesem ( konkretne stanowisko, ocena 90 %, a może zarobek 3 tysięcy miesięcznie).

Twoje zobowiązanie osiągnięcia celu musi pochodzić od Ciebie oraz musisz być gotowy by zacząć je realizować. Dlatego Twój cel powinien być racjonalny, niech stanowi dla Ciebie wyzwanie ale będzie możliwy dla Ciebie do zrealizowania.

Każdą potencjalną zmianę w Twoim życiu obmyślaj holistycznie - w kategoriach całości Twojego funkcjonowania. Pamiętaj o tym, co przemyślałeś na samym początku, o Twoich wartościach życiowych. Każdy cel powinien też być zgodny z innymi równie ważnymi celami. Na pewno nieraz słyszałeś, że powinno się myśleć pozytywnie. W ten sam sposób formułuj swoje cele. Niech podkreślają one pozytywny stan jaki symbolizują oraz Twoje zasoby z jakich będziesz korzystał dążąc do nich. Jeśli w Twoim sformułowaniu celu znajduje się wyraz „nie”, przekształć to zdanie tak, by miało pożądane znaczenie bez tego słowa.

Gdy cel jest zdefiniowany, zapisz go.

Postaraj się udowodnić że aforyzm Władysława Grzeszczyka Ciebie nie dotyczy. Niektórzy tak bardzo pamiętają o celu, do którego zmierzają - iż zapomnieli o ruszeniu z miejsca.

2. Aby ruszyć z miejsca potrzebna jest Ci strategia działania. Musisz zastanowić się co konkretnie trzeba zrobić aby osiągnąć ten cel oraz w jakiej kolejności działać.

Ustalając strategię, weź pod uwagę jakie posiadasz zasoby, obmyśl jak możesz je wykorzystać. Zasobami mogą być na przykład: umiejętności, czas, zasoby materialne, wsparcie innych, sieć kontaktów.

3. Konieczne jest zastanowienie się nad potencjalnymi przeszkodami na jakie możemy natrafić. Jeśli już na etapie planowania przygotujemy sposoby radzenia sobie z nimi, będzie nam dużo łatwiej gdy trudny moment nadejdzie.

4. Dopełnieniem Twojego celu będzie ustanowienie granic czasowych, poprzez precyzyjne zapisane do kiedy planujesz osiągnąć cel. Granica czasowa jest bardzo ważna, ponieważ mobilizuje nas do podjęcia działania oraz czyni zobowiązanie realniejszym.

Jak osiągnąć wyznaczony cel

Kiedy już mamy poprawnie określony cel, co może pomóc nam w zdobyciu go?

Według Roya Baumeistera, amerykańskiego psychologa społecznego, istnieją 3 czynniki pomagające nam w kształtowaniu naszego zachowania na drodze do celu: radzenie sobie z konkurencyjnymi celami, monitoring postępów oraz czas na odpoczynek.

Czy Twój plan na rok 2009 zawiera tylko 1 cel? Prawdopodobnie jest ich tam co najmniej kilka. Być może niektóre cele wydają się być sprzeczne, na przykład „zarabiać więcej” i „więcej czasu z rodziną”. Nie chcesz jednak rezygnować z żadnego z nich. Kluczowym jest uświadomienie sobie konkurencyjnych priorytetów i motywacji jakie stoją za chęcią osiągnięcia każdego z celów. Który z nich jest w tym momencie pilniejszy, który ważniejszy? Dlaczego i po co tego chcę? Może zdarzyć się, że pozornie wykluczające się cele stanowią część spójnej całości, odpowiadają na to samo pragnienie bądź istnieje wspólny sposób na realizację ich obu. Wtedy cele konkurencyjne, stają się celami cząstkowymi jednego, globalnego celu. Jeśli tak nie jest, zastanów się dlaczego pragniesz realizacji tych celów i co się zmieni po ich osiągnięciu. Wybierz ten, którego pragnienie jest prawdziwsze i efekt końcowy ważniejszy z punktu widzenia Twoich długoterminowych celów życiowych.

Znajomość samego siebie to prosta, a zarazem niezwykle trudna odpowiedź na nasze trudności i zmagania.

Nieprzypadkowo numerem 2 na liście popularnych celów jest skończenie z odkładaniem. Niewiele osób może poszczycić się umiejętnością startu do działania jak tylko pojawia się zadanie. Ciągłe odkładanie wstania i pójścia w kierunku naszego celu powoduje, że wkrótce ten cel nieuchronnie niknie za horyzontem czasu.

Działajmy zanim to się stanie. Co nam w tym pomoże? Odpowiedzią może być lista rzeczy „do zrobienia” , na której zakreślamy co już udało się zrobić. Popycha nas ona do przodu, przypomina jakie jest następne zadanie i pokazuje jak wiele już osiągnęliśmy. Pomaga nam wzmocnić motywację i unikać zbaczania z drogi.

Zrób ją w taki sposób aby była dla Ciebie atrakcyjna. Jeśli kochasz swój komputer - zrób ją w postaci zgrabnego pliku, jesteś ekscentrykiem- niech Twoja lista będzie zwariowaną formą artystyczną, cenisz rzeczy dobrej jakości- wybierz czerpany papier i eleganckie pióro.

Za każdy konstruktywny krok do przodu będziesz mógł nagrodzić się „odfajkowaniem” kolejnego punktu.

Pamiętaj jednak aby w Twoim planie dnia znalazł się czas na relaks i małe przyjemności. Jesteś w stanie utrzymać koncentrację i kontrolować swoje działania tak długo jak pozwala Ci na to Twój organizm. Kiedy poczujesz, że efektywność Twojej pracy drastycznie spada, daj sobie moment na odpoczynek. Nie zawsze możemy iść na spacer albo położyć się spać, istnieją jednak metody pozwalające na regenerację sił w bardzo krótkim czasie, takie jak techniki oddechowe czy ćwiczenia na koncentrację. Odpoczynek po okresie wytężonej pracy jest też czasem, gdy przychodzą nam do głowy najbardziej twórcze pomysły, co obrazowo opisuje Rollo May w „Odwadze tworzenia”.

Relaksem jest nie tylko leniuchowanie ale i doznawanie przyjemności. To doznanie, obok źródła energii stanowi nagrodę za wysiłek, jaki włożyłeś realizując zadania ze swojej listy. Wielu z nas kara się za swoje niepowodzenia - zamęczając się wyrzutami, rezygnując z podejmowania nowych wyzwań. Pamiętajmy także o tym aby się nagradzać, niech każdy znaczący krok na drodze do sukcesu będzie nagradzany przyjemnością.

Dlatego pomyśl teraz jakim sposobem możesz dać sobie odrobinę radości, wyobraź sobie to coś, co poprawia Ci humor i sięgaj po ten sposób w chwilach, gdy wydaje się, że Twoje zasoby energii są wyczerpane. Pamiętaj przy tym aby sposób na przyjemność nie stał w opozycji do obranych przez Ciebie celów - jeśli Twoim celem jest schudnięcie, zamień pizzę na inne źródło radości.

Nie daj się zwariować

Gdy następnym razem dopadnie Cię wahanie czy jest sens dążyć do Twojego celu, przypomnij sobie słowa spikera radiowego Earla Nightingale: Nie pozwól obawie przed nakładem czasu na osiągnięcie czegoś, przeszkodzić w Twoich działaniach do celu. Czas i tak upłynie, a możemy równie dobrze wykorzystać go w najlepszy możliwy sposób.